martes, decembro 31, 2013

Oda da arribada (IV día Lugrís)

Sergio B. Landrove vestido co uniforme de Gala da Unión de Conserveiros de Galicia.
Fotografía de Pilar Silva.


Dentro das actividades do IV día Lugrís tiven a sorte de que me correspondera dar a benvida ao mural "Vista da Coruña, 1830" que desde ese día está pendurado de xeito permanente no Museo de Belas Artes da CoruñaPara ese acto ("poético e cidadán", dicía o programa) preparei este breve texto:

 ODA DA ARRIBADA


Saúde e Océano!

Nós, as coruñesas, fartas da fealdade reivindicamos a beleza.

E por iso vimos hoxe a nosa arca, como tantos días, para pedir beleza a Luis Seoane, a Rodríguez Corredoira, a Abelenda, a Díaz Valiño, a Vaamonde Cornide, a Francisco Leiro, a Xaime Cabanas, a Manuel Colmeiro, a Francisco Lloréns, a Castelao, a Caruncho Amat, a Antón Patiño, a Álvaro Cebreiro, a Correa Corredoira, a Díaz Pardo, a Imeldo Corral, a Eugenio Granell, a Menchu Lamas, a Laxeiro, a Maruja e a Cristino Mallo, a Maside, a Ovidio Murguia, a José María de Labra, a Raimundo Patiño, a Goya, a Ribera, a Rubens, a Sorolla...

E para pedir beleza, como non, acudimos a él, ao Noso Señor Lugrís, o pintor do mar, o poeta sur-marino.

Nós, os coruñeses, fartos da solidez do acecido reivindicamos o movemento continuo do océano.

Reclamamos o soño, a serea, a áncora, o narval, as cidades asolagadas, os homes mariños, o tesouro de Rande, o brúar da buguina, a Marola, o faro (a nosa Torre), a balea, os fogos de san Telmo, a agulla de marear, a San Brandán, a Verne, os trinta e dous rumbos da rosa dos ventos e a eufonía dos nomes todos das pedras da Torre.


E dende esta xeografía, transformada en mítica polo pincel flamenco de Urbano Lugrís González, non podemos menos que celebrar a arribada deste mural a bó porto.

A familia Lugris Alonso-Muñoyerro fixo que se salvara esta obra, que foi a cura da súa morriña coruñesa no seu piso de Madrid.

Nos anos 90, antes de vender a súa casa, decidiron conservar o fresco e partillalo con todas nós doándoo ao Museo de Belas Artes. Un aceno de xenerosidade que nunca seremos quen de agredecer.

Hoxe esta “Vista da Coruña, 1830” xa é de todos, e todas o podemos desfrutar con só desexalo.

Viremos aquí nos escuros días do presente, tan semellantes a aqueles de antano nos que pintou Urbano, para apoiar o noso ombreiro na arcada xunto aos amantes, María e Alfredo, que agardan impacientes a recalada do vapor de paletas “A Peregrina” que xa deixou atrás San Antón (ou será San Diego?).

 - Alí ven o noso futuro, di Alfredo.

Repenican as campás da colexiata.

E saíremos da escena porque non queremos descubrir, xa hoxe, os segredos desta parella.

E, xa fóra do fresco, no mundo real a nosa alma queda ancorada ao pensamento de Urbano Lugrís que pintaba en galego, razón pola cal non podía ser realista.

Medre o Mar!



Deixo aqui un par de  vídeos* do momento (coruñento) da lectura da oda:





Gravación de Teresa Ramiro



Gravación de Xosé Iglesias


* No primeiro podedes escoitar a presentación que fixo Xurxo Souto e no segundo escoitase mellor o texto da oda.

domingo, decembro 22, 2013

Breve antología de magos de oriente

O semanario Bierzo 7 publicou no seu número de esta semana esta colaboración d'O Rucho:


Epifanía uno, Urbano Lugrís González



En la iglesia copta creen que los Magos de Oriente eran doce, como los doce Apóstoles, y que uno era músico, y éste en homenaje al Señor Jesús, que estaba en las pajas del pesebre, tocó su instrumento, que era de cuerda (...) Por lejanos caminos, tres o doce, o trescientos, como creían en Bizancio, se vuelven a sus países de Levante los señores Magos.



(El mundo y sus ventanas, Alvaro Cunqueiro, intervención radiofónica en RNE de A Coruña, 08.01.1962)



Nuestra tradición nos ha hablado siempre de los tres magos de oriente; pero si acudimos a las leyendas e historia de otros países, por ejemplo a la Bizantina que cita Cunqueiro, podemos encontrar hasta trescientos, de todas formas poco se sabe más que sus nombres. Sirva esta pequeña antología de textos dispares para acercar al lector las vidas de aquellos astrónomos y magos que fueron los primeros en saber del nacimiento del Mesías.




DON MELCHOR

«Don Melchor tras cruzar el umbral de la cuadra no pudo contener las lágrimas al ver por vez primera al niño Dios y recordar lo que había leído en el vuelo de los pájaros: que aquella piel sonrosada iba a terminar atravesada por clavos y lanzas.

(Vidas de algunos santos, de Sem Tob ben Ishaq ibn Ardutiel, siglo XIV)



DON ANABAR


« (...) fue célebre médico entre egipcios un mago de nación persa que había entre los doce que vinieron a Belén a adorar al Niño. Y llamaban al tal mago, Anabar. Se dijo de él que era tan sabio que oía las enfermedades en el interior del hombre. Anabar después de largos años de médico en Alejandría retiróse al desierto, por el que cabalgaba montado en un león. Anabar tenía una luenga barba en la que se aposentó un enjambre de abejas, y el mago se dejó estar quieto todo un año, por no asustarlas, y cuando el enjambre se escindió y ambos reinos volaron lejos, Anabar se alimentó durante meses con la miel que habían dejado en sus barbas, y con la cera hizo una cruz, ante la que oraba, en su choza de barro. En la que vivió ciento noventa años.»


(Apoplétikus, tratado de dieta médica, cocina, música y gimnasia, monje Niffón, siglo II d.C.)



DON GASPAR



«Las tripas del cuarto vencejo insistían en lo mismo:



Viaja a poniente y tras muchas jornadas de viaje encontrarás lo que te guíe al parto del hijo de Dios.



Lo discutió con sus discípulos: ¿Podía el Emperador dejar embarazada a una mujer de un país en el que nunca había estado?»



(Uno de los doce fragmentos que se conservan de Las noches de los sabios, de NIU CHIAO, letrado y poeta chino, del siglo IX.)




DON BREN



« (...) por aquél entonces, don Bren, el mago de la corte del rey Xan leyó en el vuelo de las sardinas el nacimiento del Mesías que esperaban los judíos. Lo consultó con el rabino de Orzán que inicialmente no dijo nada pero tras dos días de interpretar la Torá, lo negó.



Ambos sabios fueron a consultar al rey que lejos de mediar en sus disputas religosas, siempre fueron muy cautos en materia ideológica los reyes de la ciudad sumergida, les dijo que debían respetarse y permitió a Bren abandonar la corte por el tiempo que fuera necesario para comprobar la realidad de su augurio.



Al día siguiente, con la bendición del Rabino y una piña de percebes, con la que pretendía dar la bienvenida al hijo del Hombre, Bren abandonó Orzán. Nadó hacia el sur y, antes de alcanzar las columnas de Heracles, una enorme medusa llamó su atención y le guió por las aguas del Mediterráneo hasta la playa de Ascalón. Allí, cuando salió a la superficie se encontró con otros Magos que habían acudido a una llamada parecida.(...)»



(Leyendas de la ciudad de Orzán, Görthveiller, siglo XVIII)



DON BALTASAR


« Al día siguiente de su partida los acreedores hicieron valer las prendas que el mago había dado para poder costearse el viaje y pagar la mirra.


- Está loco, se ha marchado persiguiendo una estrella. Está claro que no va a volver, dijo uno de los usureros ante el juez.


Las esposas e hijos del astrónomo apenas supieron cómo defenderse («Es verdad. Está loco», pensaban) y se limitaron a contemplar con pena como los alguaciles se llevaron las cabras y la vaca, cercaron las fincas y fijaron el foro que deberían pagar si querían seguir habitando su casa y labrando la parte de la huerta que el magistrado consideró «suficiente para su subsistencia». Las esposas, que no confiaban en el regreso del mago, contrajeron nuevos matrimonios. Al frente de la casa quedaron dos de sus hijos, los mayores.


Meses después don Baltasar regresó al pueblo con la Buena Nueva. Había parado en todas las aldeas del camino para contar los signos que acompañaron al nacimiento de Jesús. «Sin la más mínima duda: es Emmanuel», acababa siempre su relato. Sus hijos no le dejaron entrar en casa «Eres nuestra ruina. Un inconsciente. ¡Vete!» Él los comprendió. Dejó atado su caballo a la puerta y en las alforjas todo lo que quedaba de su equipaje (la túnica de los domingos, su espada y el astrolabio), «ya no los necesitaré más». Se fue a otras tierras a comenzar una vida nueva. Continuó mirando las estrellas pero dejó de medirlas.»



(Silva de flores curiosas, Pablo da Souza, siglo XVI)





Aquí poden ver a páxina do periódico: Bierzo 7: Breve antología de magos de oriente


mércores, novembro 20, 2013

A proposta de Rodrigo Osorio para o sonigrama 81


Tócame a min.
Un seis!
Quen chama?
Volto e alguen moveu as fichas no taboleiro.

Alerta xa
axito o cubilete...
(Brúa o teléfono)
...e paro:
publicidade.
O dado repenica e...
chega un guasap
atendo ao lonxano,
a un intre-scendente dun veciño
As fichas todas
xogan contra min.
Namentres non estaba
levantaron barreiras,
avanzaron xornadas.
Quen fai as trampas neste solitario?




Nesta ligazón lido polo seu autor: Sonigrama 81

martes, outubro 08, 2013

O día seguinte, proposta de ROG para o Sonigrama 78


Xermán escoitouno polo talkie, pero non o creu... Ata que veu a Godzilla. Entón alertou aos seus compañeiros:


- Un dinosaurio vai cara ao robot xigante que víchedes!


Mariola, usuo a radio para decirlle aos dos outros coches patrulla:


- Estades de carallada? Como vos escoiten na comisaría!


Mirou ao final da avenida e foi quen de deixar libre de peóns a senda dos elefantes antes de que pasara a manada das doce.


- Aqui a Central a todos os axentes, deixade baleira Rosalía de Castro, repito, Rosalía de Castro. Mando tres cazas para derribar ao lagarto. Despexade a zona!

sábado, setembro 28, 2013

Culpable ou penalmente responsable

 
Persoa que cando é investigada pola súa intervención en feitos que poden ser constitutivos de delito os medios de formación de masas dín que é culpable ou penalmente responsable. Nalgúns estados de dereito cabe a revisión da condena ante as autoridades xudiciais. Nos estados democráticos máis desenvolvidos todo remata en linchamento.
 

luns, agosto 26, 2013

Peñón


Peñón (sust).-

1. Peñazo

2. Cálculo en las gónadas soberanas

luns, agosto 19, 2013

Filántropo/a


Filántropo/a (adx).- persoa que dedica unha pequena parte dos cartos acadados grazas a explotación e escravitude de outras para axudar un pouquiño a unhas terceiras.







(Acepción tirada da prensa peninsular en agosto de 2013)

luns, marzo 18, 2013

O Parlamento de Galicia e as obras de Urbano Lugrís


Con esto de intentar que non se perdan os murais do noso señor Lugrís estiven a buscar o que fixeran os nosos mandatarios ao respecto e atopei o seguinte:

O 08.06.2009 o grupo parlamentar socialista levou ao Parlamento unha proposición para instar á Xunta de Galicia a:

  • catalogar as obras de Urbano Lugrís González
  • levar a cabo un ditamen do estado das obras do Café Vecchio, do antigo restaurante Fornos e da Casa do Mar de Malpica
  • proceder a limpeza e restauración desas obras


O Boletín do Parlamento de Galicia (BOPG) de 02.11.2009 aprobou a proposición co algunha modificación:

1. Elaborar un inventario das pinturas de Urbano Lugrís González, facendo especial fincapé na obra dispersa en edificios públicos ou privados.

2. Levar a cabo un ditame do estado da obra de Lugrís no Café Vechio e no antigo restaurante Fornos, da Coruña, na Casa do Mar de Malpica e na Escola da Igrexa de Vilaboa.

3. Proceder á limpeza e á restauración que precisan estas obras.

(Ver páx. 8 do documento, 27230 do boletín)

(Desgrazadamente o listado do punto 2. non está completo: faltan polo menos o mural do restaurante Nova Galicia en Santiago de Compostela e os do Museo Massó e outro, que so coñezo de oidas, dunha Farmacia en Pontevedra)

O pasado mes de decembro o grupo parlamentar do BNG preguntou ao Goberbo sobre as actuacións concretas sobre o mural do Café Vecchio (Rúa real, 74 da Coruña) e o Goberno ven de contestar, precisamente a semana pasada, o seguinte (BOPG de 07.03.2013)

(…) a dirección xeral de patrimonio está a elaborar un estudo organoléptico sobre a súa conservación (…) os resultados deseinforme deben servir para que os propietarios dese ben poidan adoptar a s medidas de consevación máis acaidas. Sempre coa colaboración da Dirección de Patrimonio Cultural (...)



En fin que a Xunta de Galicia está moi preocupada polo patrimonio pero fai responsable da súa conservación aos titulares do mesmo.

A parte positiva é que semella que despois da iniciativa dos socialistas comezaron a traballar nas obras enumeradas (tamén na do restaurante Fornos?) polo que certo recoñecemento como Patrimonio Cultural sí que teñen.

Medre o mar!


venres, marzo 15, 2013

Ulises Fingal, outro tango sur-marino.


Xosé Falperra, máis coñecido polo seu alcume tanguista: José Biobardi, foi un dos camaradas das esmorgas coruñesas de Antón Avilés de Taramancos e Urbano Lugrís.

Adicou varios tangos, poemas e cancións ao xigante pintor coruñés. No 1973 tras a morte de Urbano escribiu un tango sur-marino* (Ulises Fingal, un dos pseudónimos do pintor) en memoria do seu amigo.





A Urbano Lugrís, náufrago de singraduras abondas

Voltando a Ítaca
ben cedo
o xa moi tarde
despois de coa barra disfrutar
o vello Fingall
non atopa abrigo
nin praia na que descansar.

Non hai sereas
que canten para él.
Nin carta que lle indique
o seu destino
O vello Fingall non atopa abrigo,
navega á deriva polo mar.

Voltando a Éire
ben tarde
o xa moi cedo
despois dunha garufa sen igual
o bravo Ulises
non atopa abrigo
nin porto no que amarrar

Non hai sereas
que chamen por él.
Nin faro que ilumine
a súa derrota
E a nao do mariñeiro coruñés
non pode máis que naufragar.



* O de “sur-marino” é un xogo de palabras, unha quimera, entre “surrealismo” e “submarino”, que o tanguero acuñou para definir a obra de Urbano Lugrís.

xoves, marzo 14, 2013

S.O.S LUGRÍS


Mayday, mayday, mayday !
Pan-pan, pan-pan, pan-pan!,
Securité, securité, securité!

(O'Rivas)
Aviso aos terrícolas:
Somos fillos do mar, vivimos no medio e medio do Océano.
Non podemos perder ao pintor sur-marino: da súa ancora penden os nosos soños.


Alarma. Aviso de auxilio.
Na rúa dos Olmos
os picos traballan as voces
para acadar o silencio
(tamén as lanternas lograron
sementar oscuridade)

Alarma. Aviso de auxilio.
Na rúa dos Olmos
queren matar ao mar,
facernos esquecer
ao Ulises Fingall,
-irmán de Jules Verne-
agochando en formigón
as súas pegadas.

S.O.S Lugrís,
Lugrís S.O.S

Novos trebóns ameazan:
non queren o ronsel
das túas alancadas
Para que conservar a liberdade dun paso
que non quiso seguir o ritmo de ninguén,
(agás o do seu propio corazón)?

Alarma. Aviso de auxilio.
S.O.S Lugrís
Lugrís S.O.S.






Os murais de Urbano Lugrís no baixo do número 27 da rúa Olmos en perigo.

In nave civitas alerta do perigo da perda dos murais de Urbano Lugrís.
Esta semana comezaron unhas obras no baixo do antigo restaurante Fornos (logo, creperia La Bottega) na rúa Olmos, 27. Este é un dos poucos locais da zona de viños coruñesa que conserva -ou conservaba cando a crepería estaba aberta ao público- muráis do pintor coruñés Urbano Lugrís.

Dende o colectivo In nave civitas queremos facer unha chamada para que esa reforma sirva para que todas podamos voltar a desfrutar dos muraís sur-marinos.

Agardamos non ter que chorar a perda doutro mural irrepetible do noso señor Lugrís.

Medre o mar!
 
O estado da obra o martes 12.03.2013:


O estado da obra o mércores 13.03.2013: onde estaba o escaparate hai dous ocos: unha porta e una fiestra.
 





(As fotografías son miñas e  as tomei cun teléfono móbil, só serven para facerse unha idea)
 Os amigos do Diario Cultural da Radio Galega acolleron o noso comunicado hoxe. Se quere pode escoitalo pulsando no enlance (comeza no minuto 16:49, aprox.)
 
Qué hai -ou había- no baixo da rúa Olmos, 27? 
Un mural dos que o Noso Señor Lugrís facía nas tabernas para gañar uns duros, como o que hoxe está no Veccio -rúa Real da Coruña- ou os da Mundiña -na rúa da Estrela
Algúns recunchos do mural do antigo restaurante Fornos:
 
Antón Patiñó e Xurxo Souto brinda por Urbano Lugrís (Foto G. Tizó para El País)  
 E do ...mmmm..., ciberbitácora de Estíbaliz Espinosa as seguintes fotos:



 
 

xoves, febreiro 28, 2013

A proposta de ROG para o sonigrama 70


Vou centrar un pouco o texto co espazo,
espazo, espazo...


espazo, o espazo no que vogan as ondas do son...


Que estou a escribir?


“Luisa, non é doado comezar esta carta...”


...as metralladoras como máquinas de escribir esquelas...


-Teño que centrarme.


“Luisa, non deixo de pensar no martes cando non fun quen de responder a túa pregunta, tansinxela...”


...as manos dela escribían mentres soaba aquela canción. Son incapaz de porme á máquina sen lembrar aquela serie da tele, Murder, She wrote...


Se non me podo concentrar é mellor co deixe.
Fareino pouco a pouco:

L – u –  i - s - a- ,


venres, febreiro 22, 2013

Crónicas del carnaval

Mi corresponsal en Cai (Cadiz en el resto del Reino) me llama y me dice:

"... tienes que ver lo mejor del carnaval de este año..."

Lo veo y no puedo más que darle la razón (tiene que ser de lo mejor) y a ellas, a Tomasa y Emilia, las gracias por reunir al Bierzo con el carnaval de Cadiz.

No hay palabras, vean, vean:



martes, xaneiro 22, 2013

Atrás queda mañá no Diario Cultural da RG

Os amigos do Diario Cultural da RG leron hoxe a  proposta  do meu querido alter ego para o sonigrama 68: Atrás queda mañá

Poden escoitalo premendo aquí (a partir do min. 44:20, aprox)

Atrás queda mañá (sonigrama 68)

Proposta de ROG para o sonigrama 68 do Diario cultural da Radio galega:


Non é doado fuxir de cada día:

coller un cadilac

-un vello coche sen dirección hidraúlica-



           (Na radio só emiten falsos temas de onte)



e demasiado amodo

deixar atrás as mesas de cociña.



O escai do asento queima

como a lista da compra:

mellor paro na selva



             (os catro intermitentes)



E,

ainda que morra afogado,

provocarei á besta,

o rei dos paxaros carnívoros,

trotando cos meus

diante das súas fauces.







Para que vou acordar

se son quen son:

un centauro azul e retroactivo?


Poden escoitar os sons que me ¿inspiraron? premendo aquí.


luns, xaneiro 21, 2013

Os nove metros, de Xosé Iglesias, mariñeiro

Unha das maiores sortes das miñas reiteradas visitas á Coruña foi coñecer a Xosé Iglesias un home que sabe do que escribe e sabe escribir -e escenificar- o poema da súa vida:



NOVE METROS

Merquei, nove metros de liberdade,
a cambio de ser un escravo do mar.
Hipotequei o meu destiño o vento,
a calma, as ondas , a maraxe.....
Os trescentos sesenta rumbos do compás
e as noites debaixo do universo.
Merquei, nove metros de océano,
o acuario eterno onde os meus sonos
se mezclan entre cardumes e sereas.
Firmei contrato indefinido co ceo:
Buscarían sempre os meus ollos
os hourizontes e as estrelas¡¡¡
Merquei novecentos centímetros de pan,
de sudor, de cheirume, de traballo,
de paciencia , de escravitude e de honor.
Merquei o meu cadaleito, o mar.
Merquei a miña liberdade, o meu barco
E merquei o meu sono, detrás dun timón. 

martes, xaneiro 15, 2013

A marea no xanrei, de José Biobardi

Xanrei, por Roberto Castro da Librería Sisargas
(Debuxo inspirado no tango de José Biobardi)


Eu varado no Xanrei
agardo por miña amada,
baixo a luz do albor,

nesta rocha fronteiriza
entre o meu mundo e o seu
na que vivimos os dous

unha hora cada día,
unha pinga no eterno,

antes de saír o sol.

Na que bailamos ben xuntos
e nos amamos a modo

antes de saír o sol.


Retrouso:

Sube coa lúa

a melancolía  
preamar ás oito
-anunciaba o diario.  
A mais afouta onda 
móllame o corazón
móllame o corazón  
que se torna pesao.



Ninguén aprobou o noso,
advertironnos ben cedo

que cerca estaba o final:
“Nunca un home mariño

e unha mariscadora
xuntos poderán vogar!”

Pero todos estes meses
de soñar e bailar xuntos

foron quen de me enganar
crin que dúas vontades

lonxe de todo prexuizo
poden vaciar o mar.




(Retrouso)


Onte non veu á cita
e a ausencia sen aviso

confirmoume o peor
que o seu bico doutro día,

un trebón nas nosas bocas,
anunciábame o adiós,

o naufraxio das linguas,
o pique da miña vida,

a quebra do corazón,
o afundimento de todo

o garete das palabras
a deriva do aló.



(Retrouso)



Na entrada sobre o III día Urbano Lugrís  xa expliquei algo mais sobre este tango de José Biobardi.

Días despois Nacho López, de Jarbanzo negro e mil proxectos máis, envioume unha versión que segúndo él é unha grabación sinxelinha para ter a idea, hai cousas que se poden millorar e outras que se poden cambiar. 


Poden escoitala pulsando no título:

(Arranxos musicais e interpretación Nacho López)