martes, xaneiro 24, 2017

Últimas novas sobre José Biobardi: a estrea atlántica da Marea no Xanrei

O número 17 da revista argentina A media Luz (publicado na primavera austral de 2007) publicou o seguinte artigo asinado por ABR:

A MAREA NO XANREI, UN ESTRIBILLO INÉDITO DE JOSÉ BIOBARDI


A MAREA NO XANREI

Sube coa lúa
a melancolía
“Preamar as oito”
-anunciaba o diario.
A máis afouta onda
móllame o corazón,
móllame o corazón
que se torna pesao

LA MAREA EN EL XANREI1

Sube con la luna
la melancolía
“Pleamar a las ocho”
-anunciaba el diario.
La ola más osada
me moja el corazón,
me moja el corazón
que se torna pesado.

El manuscrito que publicamos en nuestra portada apareció en el reverso de una factura de alquiler dentro de un ejemplar de Romancero gitano lleno de anotaciones hechas por el tanguista José Biobardi. Afortunadamente, el libro y la factura cayeron en las manos del doctor Luis Alposta que lo puso a disposición de nuestra redacción para sacar a la luz pública este documento singular. El idioma en el que está escrito es, como ya sabrán la mayoría de nuestros lectores, galego lo que parece confirmar las recientes teorías sobre el origen español del célebre cantor.

Los versos no se corresponden con ninguno de los tangos que hasta ahora conocemos de Biobardi, ni tampoco sabíamos que hubiera tangos en galego más allá de las traducciones de clásicos que hizo recientemente Antón Santamarina Delgado para la cantante Graciela Pereira.

Al margen de interpretaciones chovinistas, como la que Aquilino Fernández Artelo sostiene en su estudio As orixes galegas do tango (Los orígenes gallegos del tango) es innegable que la gran afluencia de gallegos a Argentina y Uruguay tuvo que notarse necesariamente en la cultura popular de estos dos países, aunque la influencia puede que no vaya más allá, que no es poco, de una fuente de palabras para el lunfardo y la escuadra gallega de grandes del tango: Víctor Soliño, José Barreiro, Eduardo Calvo, José Vázquez y Manuel Parada. A los que ahora, de confirmarse la tesis que se desprende de este manuscrito, habrá que añadir a José Biobardi.

ABR.
1      No me ha sido posible traducir la palabra “Xanrei” que, casi sin duda, es un topónimo de Galicia. (Nota de ABR na revista A media luz).
Por casualidade lin (e fotocopiei) en 2008 este artigo e anos despois (en 2012), cando xa vivía na Coruña, asistín ao curso do que naceu o colectivo literario In nave civitas; alá, no local do Clube do Mar, tamén estaba Antón Santamarina Delgado, gardián da memoria dos galegos de Buenos Aires. 


Usei aquel artigo do 2008 para armar o meu traballo de fin de curso sobre unha das pedras da península da Torre (o Xanrei) e o retrouso do tango de Biobardi:

Sube coa lúa
a melancolía
preamar as oito
-anunciaba o diario.
A máis afouta onda
móllame o corazón,
móllame o corazón
que se torna pesao.

avivou as súas lembranzas. E el mais Argentina, Tinuca, a súa dona, comezaron a procura nos seus arquivos, e de entre aqueles papeis ultramarinos saiu, por casualidade, o resto do tango A marea no Xanrei.

Logo Xurxo Souto pasoulle a Nacho López a letra recuperada e Nacho armoulle unha música que poidemos escoitar no Borrazás o 22/12/2012.


Os tres trebóns e amigas interpretaron unha versión máis poderosa na primeira actuación (Km. 0) da xira Xangai

Este é o video que Teresa Ramiro gravou do evento:


 A marea no Xanrei, Os tres trebóns, Sala Mardi Grass, A Coruña, 26/12/2016.
Vídeo de Teresa Ramiro.


Ningún comentario: