É unha especie de cetáceo odontoceto
.
A diferencia fundamental co narval
común (Monodon monoceros) é que tanto a femia como o macho do
narval lugrisán ten o característico corno –en realidade un
dente- e ambos lucen unha gran variedade de cores na súa pel.
Carece de aleta dorsal e ten un tamaño
mediano entre os cetáceos, cunha lonxitude promedio, nos machos
adultos, que oscila ente os 6 e os 7 metros, e un peso arredor das 2
toneladas.
O seu habitat coñecido son as augas
atlánticas da costa de Galicia e o norte de Portugal, aínda que se
ten avistado na costa cantábrica e en Madagascar e Irlanda, pero
sempre por mariñeiros galegos.
O seu nome común débese ao coñecido
pintor Urbano Lugrís González que seguindo as descripcións de
algúns mariñeiros de Malpica e o Muro o inmortalizou nalgún dos
seus cadros.
Lenda mariña
Urbano Lugrís González
1946
Oleo s/táboa
22 x 22 cm
Consérvase un esquelete completo no
Museo do Mar de Bueu (Pontevedra) o que é moi raro porque os
baleeiros galegos tiñan o costume de rematar os seus arpóns coa
punta do dente dun destes narvais por consideraren que o corno deste
narval era letal para as baleas. Esta crencia -nunca confirmada pola
ciencia oficial- case que remata coa especie, actualmente protexida
pero en perigo de extinción.
Malía tratarse dun cetaceo o Monodon
galaicum pode permanecer grandes tempadas baixo o auga sen que
ninguén estudiara aínda como pode respirar. Na actualidade Mariña
Fernández Sisargas, bióloga da Universidade de Lisboa, prepara a
súa tese doctoral sobre esta especie e, aínda que non quere
adiantar datos, confirmounos que realizou grandes descubertas sobre
os costumes e o xeito de vida deste peculiar cetáceo. «Non se sabía
máis do lugrisán porque ninguén antes o estudiara con tempo»,
dinos Fernández.
Moitas son as lendas que se atribúen a
este peculiar habitante dos mares:
Un vello baixoreleve na igrexa parroquial de Iria
Flavia amosa como un destes narvais sostén a barca de pedra do
apóstolo Sant Iago na súa travesía polo mediterráneo.
As crónicas do porto de Baiona contan
que unha ducía -hai tradicións orais que falan dun cento- destes
narvais abriron paso á La Pinta de Alvárez Pinzón en 1943.
No libro Lendas da cidade do Orzán,
Görthveiller narra como os homes mariños do Orzán usan para os
seus viaxes transoceánicos a estes narvais que doman e ten
amaestrados «ao xeito cos indios usan os elefantes».
O último avistamento foi o 20 de decembro de 2014 nas cidade da Coruña onde decidiu sumarse á festa da memoria de Urbano Lugrís.
(c) Xurxo Lobato, 2014
Ningún comentario:
Publicar un comentario