As amigas da
libraría Sisargas hospedaron na súa bitácora unha crítica do meu
alter ego, Rodrigo Osorio, desta banda deseñada de Jorge Campos:
Alter·nativo, a banda deseñada dos sendeiros que se entrecruzan.
1. Herbert Quain,
Ts'ui Pên y Leif Tande
Los mundos que
propone April March [a novela de Herbert Quain] no son regresivos, es
la manera de historiarlos […] Trece capítulos integran la obra. El
primero refiere el ambiguo diálogo de unos desconocidos en un andén.
El segundo refiere los sucesos de la víspera del primero. El
tercero, también retrógrado, refiere los sucesos de otra posible
víspera del primero; el cuarto, los de otra. Cada una de esas tres
vísperas (que rigurosamente se excluyen) se ramifica en otras tres
vísperas de índole muy diversa. La obra total consta, pues, de
nueve novelas; cada novela, de tres largos capítulos
(Examen de la obra
de Herbert Quain, de Jorge Luis Borges en El jardín de los senderos
que se bifurcan, 1944)
Casi en el acto
comprendí El jardín de los senderos que se bifurcan era la novela
caótica, la frase varios porvenires (no a todos) me sugirió la
imagen de la bifurcación en el tiempo, no en el espacio. La
relectura general de la obra confirmó esa teoría. En todas las
ficciones, cada vez que un hombre se enfrenta con diversas
alternativas, opta por una y elimina las otras,; en la del casi
inextricable Ts'ui Pên opta -simultáneamente- por todas. Crea, así,
diversos porvenires, diversos tiempos que también proliferan y se
bifurcan.
(El jardín de los
senderos que se bifurcan, de J. L. Borges en El jardín de los
senderos que se bifurcan, 1944)
La idea de Morlac me
vino durante una exposición de obras del pintor David Bradbury. Las
formas y los colores, la yuxtaposición de los personajes, todo este
universo a la vez tan creíble y tan emocionante inició un proceso
cognitivo cuya resultante fue la subdivisión simultánea del vínculo
del guión y la partición intrínseca de la relación tiempo/espacio
de la historia sobre la que trabajaba. Fue entonces cuando el relato
se adueñó del destino y se subdividió en innumerables
ramificaciones simultáneas. Ahora le toca al lector encontrar el
hilo conductor y decidir que avenidas tomar para guiar el personaje
hasta el final del relato. ¡Cuidado! Una mala opción puede
significar un callejón sin salida del guión... Asi como la muerte
del personaje!
(Prólogo de Leif
Tande en Morlac, Diábolo ediciones, 2006)
2. Alter·nativo:
instrucións de uso.
Coido que a única
tacha que lle podo poñer a historieta de Jorge Campos é a falla
dunhas breves instrucións de uso. A súa ausencia pode facer que
moitas lectoras non se acheguen a unha obra ben interesante tanto
pola historia que conta (as fantásticas -en todas as súas
acepcións- aventuras dun náufrago nunhas illas máxicas) como pola
forma na que as conta (o autor concibe múltiples posibilidades para
que a historia desta personaxe se desenvolva e nolas presenta, o
título é claro, de xeito alternativo).
3. Os cadriños que
se entrecruzan
Nesta banda deseñada
a forma ten moita importancia. Os cadros van multiplicándose,
dividíndose, mesturándose e fundíndose para amosar todas esas
alternativas: todas realidades paralelas que nalgúns intres
cuestionan a nosa percepción da realidade. Semella denso? Pois non o
é: Alter·nativo é unha historieta divertida e axeitada para todas
as idades.
O xogo é o seguinte
nalgúns momentos a personaxe ten que tomar decisións: na páxina 2,
por exemplo, subir unha montaña ou seguir o camiñando pola praia e
segundo o que o lector escolla terá que continuar lendo a historia
ben pola banda superior ben pola inferior da historieta. Máis
adiante, se seguimos a opción de subir a montaña, a personaxe pode
optar por botar unha soneca ou baixar a unha enseada [páx. 4] intre
no que Campos ofrécenos a banda do medio, unha outra vía para
continúar a historia.
As alternativas non
se complican demasiado, neste trazo é menos complexo que a banda
deseñada Morlac, de Leif Tande, pero en ocasións hai até cinco
realidades paralelas pero, por favor, non se asusten, repito:
Alter·nativo é unha historieta divertida, axeitada e moi
recomendable para todas as idades
4. Elixe a túa
propia aventura
Amáis dos
referentes máis cultos que citei ao comezo desta crítica a
historieta de Jorge Campos lémbrame aqueles libros de “Elixe a túa
propia aventura” que tiveron un certo éxito alá polos anos 80, no
que os lectores podíamos decidir indo a unha ou outra páxina o
destino dos seus protagonistas (unha Rayuela voluntaria)
As lectoras podemos
participar nas escollas do protagonista e facer avanzar a historia
mais as nosas decisións teñen unhas consecuencias limitadas porque
as realidades paralelas inflúen unhas nas outras dun xeito
sorprendente que cuestiona a nosa concepción da realidade.
5. Un mundo peculiar
Os espazos nos que o
protagonista vive as súas aventuras están repletos de referentes
literarios todos eles vencellados coas illas, o mar ou os naufraxios:
Posidón, Pinocchio, Long John Silver, os liliputienses, sereas,...
Seguer os pasos do
protagonista nesta aventura sen unha soa palabra fainos coñecer un
mundo peculiar que se vai enriquecendo con cada lectura, con cada
alternativa.
6. Coda: A edición.
A coidada edición
de Aira editorial resalta a concepción da historia, a opción polo
despregábel reforza a idea do autor e o desenvolvemento da historia
e permite desfrutar de algúns cadros a doble páxina sen o encordio
das costuras dos libros.
Máis en:
Aira editorial